— Wiecie, kto w XX wieku zakazywał niektórym mieszkańcom dostępu do takich usług? Naziści i bolszewicy. Obecnie robią to totalitarne Chiny. A u nas, proponuje to rzekomo konserwatywny liberał — Jarosław Gowin. Słowa, którymi powinno się go określić, nadają się na proces, której to przyjemności sobie tym razem odmówię — podkreślił polityk Konfederacji.
Gowin „łajdakiem o faszystowskich zapędach”?
— Jest to rozwiązanie totalitarne, rażącą sprzeczne z naszą Konstytucją, kulturą, historią i wartościami. Ktoś, kto to proponuje, musi być skończonym łajdakiem o faszystowskich zapędach — ocenił przedsiębiorca. — A co na to media i komentatorzy? Nic. Mało komu przeszkadza, że wicepremier proponuje wprowadzenie w Polsce podziału ludzi na tych z pełnią praw i podludzi z zakazem wstępu do restauracji. Lewica na każdym kroku krzyczy o zakazie dyskryminowania kogokolwiek za cokolwiek, a tu cisza. Do czego my doszliśmy? Gdzie my żyjemy?
W maju minęło 5 lat od czasu mojego zakończenia leczenia. Zmagałam się z boreliozą i babesią (wyszła jeszcze mykoplazmoza). Po nieudolnym leczeniu w szpitalu na oddziale zakaźnym zdecydowałam się na leczenie metodą Ilads (w Zabrzu). Pełna obaw podjęłam tę walkę. Miałam dość życia w ciągłym bólu, ze złym samopoczuciem. Objawów miałam mnóstwo, borelioza zdiagnozowana po 26 latach. Przez wiele lat słyszałam od lekarzy, że "taka moja uroda" ( m.in. ciągłe stany podgorączkowe, bóle grypopodobne, nawracające anginy i wiele innych dolegliwości). Nikt wcześniej nie umiał mi pomóc a ja nauczyłam się żyć z ciągłym bólem. Urodziłam dwoje dzieci (były problemy z zajściem w ciążę), po drugiej ciąży posypałam się całkowicie. Totalny brak sił, napady agresji, zaniki pamięci, objawy przybywały. Myślałam, że zwariowałam lub mam guza mózgu.
Leczenie trwało 18 miesięcy. Potem 6 miesięcy miałam brać podstawowy protokół Buhnera i po 6 miesiącach wrócić profilaktycznie do artemisininu (nim m.in.leczyłam babesię). Bałam się odstawić zioła, bo miałam stresujący czas w pracy. Brałam je 11 miesięcy (a nie 6) - postanowiłam brać rozszerzony protokół Buhnera.
Podczas leczenia miałam mnóstwo chwil, gdy chciałam się poddać. Tu nie ma dróg na skróty. Choroba nauczyła mnie cierpliwości, pokory, wsłuchiwania się w potrzeby organizmu.
W trakcie leczenia piłam dużo ziół (pokrzywy, rumianku, mieszanek ziołowych, zielonej herbaty), jadłam sporo kiszonek (marchewki, rzodkiewki, ogórki).
Dziś czuję się bezobjawowa. Dbam o siebie. Nie zarywam nocy, staram się wysypiać, odżywiać jak najmniej przetworzoną żywnością. Zwracam uwagę na to, co jem, jak jem. Stresu nie uniknę. Jednak umiem sobie z nim radzić. Znajduję czas na spacer, pasję.
Z tyłu głowy mam świadomość, że na pewno nie wszystkie bakterie zostały wybite i czekają na okazję, by znowu dać mi popalić.
Nie, nie żyję jak kiedyś. Żyję inaczej. Lepiej. Bardziej świadomie.
Zainteresowałam się ziołami, wzmacniam nimi organizm ( herbaty przygotowuję sama - np. pokrzywa, lipa, kwiat dzikiego bzu, lilak). Codziennie moczę stopy w soli Epson. Piję dużo wody, wody z cytryną.
To moja droga do lepszego dzisiaj. Życzę, by każdy znalazł swoją i osiągnął sukces. Powodzenia!
OPIUM, MORFINA, HEROINA, KODEINA, METADON, MAK LEKARSKI ...
TYP
MORFINY
Mak lekarski (Papaver somniferum L.) - jednoroczna roślina zielona, trawiasta, należy do dużej rodziny Makowatych (Papaveraceae) osiąga wysokość ok. 1,5 metra, liście ma podłużne, jajowate, o długości 7 - 12 cm, ostro ząbkowane, niebieskawe. Kwiat składa się z czterech płatków najczęściej koloru czerwonego (w różnych odcieniach) czasami może być to kolor biały lub żółty. W owocu, wielonasiennej torebce (makówce) znajduje się przeciętnie 6 - 7 tysięcy nasion. Są one drobne, nerkowate, zazwyczaj mają barwę ciemnoszarą do brunatnej, ale zdarzają się też białe (odmiana Puławska), ważą od 0,02g - 0,07 g. Roślina maku zawiera w sobie liczne alkaloidy, heterocykliczne związki organiczne, odznaczające się słabym lub silnym oddziaływaniem na układ nerwowy zwierząt i ludzi. Najważniejsze z nich to: morfina, kodeina, narkotyna, papaweryna, tebaina, narceina, narkotolina. Nasiona są wolne od tych związków. Alkaloidy odgrywają główną rolę w systemie obronnym roślin przed chorobami. Najwięcej z nich znajduje się w tzw. "mleczku makowym" - opium. Najstarsze zapiski o farmakologicznych właściwościach maku znaleziono na tabliczkach sumeryjskich sprzed 4 tysięcy lat przed naszą erą (okres neolitu). Przemysłowo wykorzystywany jest - do produkcji opiatów - tylko mak lekarski (wysokomorfinowy). Wg. Ustawy mamy do czynienia z makiem wysokomorfinowym, jeżeli zawartość morfiny w torebce (makówce) bez nasion, wraz z przylegającą do niej łodygą o długości do 7 cm, wynosi powyżej 0,06% w przeliczeniu na zasadę morfiny i na suchą masę wymienionych części rośliny. Główne rejony upraw to: "Złoty półksiężyc" - Afganistan, Pakistan, Iran; "Złoty trójkąt" - Birma, Tajlandia, Laos; oraz Liban, Meksyk, byłe azjatyckie republiki radzieckie. W Polsce reprezentowany jest przez odmiany: "Niebieski KM" (zawartość morfiny 0,55%-0,65%, kwiaty całobrzegie, białe z fioletowym oczkiem, makówka kulista), "Modry" (zawartość morfiny 0,6%-0,8%, kwiaty całobrzegie, białe z fioletowym oczkiem, makówka kulista), "Lazur" (zawartość morfiny 0,9%-1%, kwiaty całobrzegie, białe z fioletowym oczkiem, makówka kulista). Inne spotykane rodzaje jak: mak polny, piaskowy, wątpliwy, ozdobny, nie nadają się do tego celu. W Polsce z powodzeniem wprowadza się niskomorfinowe, "bezpieczne" odmiany. Obecnie zarejestrowanych jest oprócz odmiany "Przemko" (zawartość morfiny w słomie poniżej 0,06%, kwiaty całobrzegie, białe z fioletowym oczkiem, makówka kulista), pięć nowych odmian: od 1999 r. "Michałko" (zawartość morfiny poniżej 0,04%, kwiaty strzępiaste, białe z fioletowym oczkiem, makówka kulista) i "Mieszko" (zawartość morfiny poniżej 0,04%, kwiaty całobrzegie, ciemnoróżowe z jasnofioletowym oczkiem, makówka kulista, lekko wydłużona) i od 2000 r. "Agat" (zawartość morfiny poniżej 0,05%, kwiaty całobrzegie, różowe z jasnofioletowym oczkiem), "Rubin" (zawartość morfiny poniżej 0,04%, kwiaty całobrzegie, ciemnoróżowe z fioletowym oczkiem, makówka kulista, lekko wydłużona) i "Zambo" (zawartość morfiny poniżej 0,05% kwiaty strzępiaste, różowe z fioletowym oczkiem, makówka kulista). W Polsce uprawa jest prawnie ograniczona do ściśle określonych przez Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo Zdrowia i Wojewodów obszarów a całość zbioru musi być zakontraktowana przez przemysł farmaceutyczny i spożywczy. Poza tymi przypadkami istnieje całkowity zakaz upraw. Powyższe reguluje szczegółowo Ustawa w rozdziałach 5 i 6. W ostatnim okresie czasu daje się zaobserwować znaczny spadek tego rodzaju przestępstw.
Opium (makowiec) - to stężała wydzielina (sok mleczny) znajdująca się w rurach mlecznych całej rośliny, szczególnie zaś obficie w okresie tzw. zielonej dojrzałości makówki. Sok ten to zawiesina: skrobi, cukrów, białka, barwników, wosków, żywic, olejków oraz ok. 50 alkaloidów w ilości 15% - 28 %. Skład opium jest zmienny i zależy od pochodzenia surowca, a na to ma wpływ przede wszystkim: klimat (szczególnie warunki pogodowe w okresie poprzedzającym zbiór) oraz zawartość składników odżywczych w glebie. "Jakość" ocenia się na podstawie zawartości głównego alkaloidu - morfiny. Po nacięciu makówki zbiera się wypływające mleczko (zmienia szybko swoją barwę na brunatną wskutek utleniania) a następnie po wysuszeniu, formuje się je w tzw. chlebki (charakterystyczny kształt) - o wadze od 0,3 do 3 kg - jest to tzw. opium surowe. Po jego dalszym oczyszczeniu chemicznym i mechanicznym otrzymujemy tzw. opium spreparowane lub właściwe. Zawiera on od ok. 1 do 27 % morfiny w zależności od kraju pochodzenia i technologii produkcji. Otrzymana w ten sposób substancja jest bardzo plastyczna, koloru czarno - brunatnego, o charakterystycznym ostrym, swoistym zapachu i bardzo gorzkim smaku. Czasami suszy się ją i wtenczas otrzymuje się brunatną, bezpostaciową masę z widocznymi kroplami tłuszczu i żywicy oraz mikro fragmentami komórek roślinnych. Opium jako środka odurzającego najczęściej używa się wdychając wytworzone poprzez podgrzewanie opary, przeważnie w tzw. fajkach opiumówkach lub fajkach wodnych. Można też po odpowiednim rozpuszczeniu, podawać je dożylnie. Istnieje też nalewka zwana Laudanum. Jest to bardzo popularny środek odurzający szczególnie w Azji. Traktowany często jako półprodukt jest przedmiotem transakcji oficjalnych (pod kontrolą państwa) oraz przede wszystkim nielegalnych. Istnieje olbrzymi przemyt organizowany przez kartele narkotykowe jak i przez indywidualne osoby. Na przykład Afganistan w latach 80., 90. i obecnie większość dochodów czerpie z handlu narkotykami, w większości ? pochodnymi opium. Olbrzymie połacie nieurodzajnej ziemi, niska kultura rolna, panująca nędza i plemienne struktury państwowe, sprawiają, że uprawa mało wymagającej rośliny, jaką jest mak lekarski, a następnie pozyskiwanie i przerób opium, dla ludzi tam żyjących stanowią cenne źródło dochodów, często jedyne. W Polsce brak jest tradycji jego zbierania i przetwarzania. W latach 70. i 80. narkomani sporadycznie zażywali "białe" lub "świeże", lecz w związku z licznymi zgonami spowodowanymi przedawkowaniem, jak również z krótkim okresem zbiorów ta forma stała się niepopularna. Przemyt opium przez granice naszego kraju występuje sporadycznie, nie stwierdzono też na naszym terenie prób jego przerobu na heroinę.
Morfina - to główny alkaloid opium. W czystej postaci to biały krystaliczny proszek, bez zapachu, gorzkim smaku, trudno rozpuszczalny w wodzie. Jest produkowana legalnie i nielegalnie, najczęściej w postaci soli - chlorowodorku morfiny - łatwo rozpuszczalnej w wodzie. W oficjalnym obrocie w formie ampułek z bezbarwnym płynem lub tabletek. W nielegalnym zazwyczaj jako proszek koloru: białego, różowego, szarego lub brunatnego. Często wyglądem przypomina sypki cement, o płytkowatej fakturze. Jest jednym z najsilniejszych środków znieczulających stosowanych w medycynie, szczególnie w onkologii i opiece paliatywnej. Zmniejsza również wrażliwość na przykre bodźce psychiczne, niekiedy działa euforycznie. Przyjmowana jest zazwyczaj dożylnie, niekiedy doustnie (ma wtenczas słabsze działanie). W Polsce nie jest obecnie narkotykiem zbyt popularnym, chętnie "biorą" ją jedynie osoby uzależnione od opiatów, czasami dodawana jest do innych narkotyków, np. celem tzw. zbicia, czyli zredukowania działania substancji silnie pobudzających. Mimo obostrzeń obowiązujących przy jej legalnej sprzedaży (recepty z tzw. czerwonym paskiem, wystawiane tylko przez uprawnionych lekarzy) jest ona w miarę łatwo dostępna. Dlatego też w Polsce nie rozwinął się rynek sprzedaży morfiny pochodzącej z nielegalnych laboratoriów, tym bardziej, że potrzeby zaspakaja przemyt z państw byłego Związku Radzieckiego. Skutki uzależnienia i efekty przyjmowania są takie same jak w przypadku innych opiatów. Ofiarą padają często osoby zmuszone przez chorobę do jej zażywania. Przykładem może być okres po I i II Wojnie Światowej, gdzie stosowanie morfiny jako środka przeciwbólowego na szeroką skalą, spowodowało uzależnienie od niej setek tysięcy żołnierzy. Dlatego też konieczne jest w tym przypadku ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza specjalisty, jak i nadzór psychiatryczny lub psychologiczny. To powoduje, że ryzyko staje się znikome, przyjmuje się, że na 100 osób "biorących" uzależnia się ok. 7-8. "Morfinizm" był też popularny wśród "cyganerii" artystycznej przełomu XIX i XX wieku. Uwzględniając proporcje wagowe morfina działa 10 - 20 razy silniej niż opium. Dawka śmiertelna to 0,1-0,2 mg/kg przy iniekcji dożylnej i 0,2 - 0,4 mg/kg doustnie.
Heroina (diacetylomorfina) - pochodna morfiny, uzyskiwana poprzez jej acetylowanie. W 1874 angielski badacz C.R. Wright wyodrębnił heroinę w trakcie długotrwałego gotowania morfiny.
Zazwyczaj jest to biały, drobnokrystaliczny proszek, bez zapachu, o gorzkim smaku. Działa ok. 20 - 25 razy silniej niż morfina, uzależnia ok. 480 razy bardziej niż alkohol etylowy. Ze względu na te cechy wycofana z lecznictwa. Obecnie funkcjonuje tylko na nielegalnym rynku jako jeden z najbardziej popularnych narkotyków. Umowny podział dzieli heroinę na trzy grupy lub stopnie, kryterium jest w tym przypadku procentowy udział substancji czynnej.
I. Najlepsza (zwana często "krystaliczną" lub "white snow") posiada ok. 90 - 95 % czystości.
To biały proszek o bardzo drobnej strukturze kryształków. Zażywa się ją najczęściej (po tzw. stopieniu) dożylnie, efekt jest prawie natychmiastowy i niezwykle silny, osoba zapada natychmiast w stan odurzenia. Można też ją palić, bezpośrednio wdychając opary lub mieszając z inną substancją. Ten rodzaj ? ze względu na cenę -jest praktycznie na naszym rynku nieobecny. W Sofii (jednym z centrów dystrybucji tzw. szlaku bałkańskiego na Europę) 1 kg kosztuje ok. 32 tyś. EURO.
II. W mniej czystej postaci ma ok. 40 - 50 % , (czasami jest nazywana "białą" lub "czystą"), różni się od w/w często wyraźnymi grudkami i "złamanym" białym kolorem z ciemnymi nalotami. Tą postać najczęściej przyjmuje się poprzez wdychanie oparów wytwarzanych przy jej podgrzewaniu, można też ją przyjmować iniekcyjnie lub "snifować". Koszt kilograma (w Sofii) to ok. 20 tyś. EURO. Czasami spotykana jest w nielegalnym handlu detalicznym w większych miastach Polski, 1g kosztuje ok. 250 zł
III. Najgorsza jakościowa to słynny "brown sugar" z czystością rzędu 15 - 25 %. Wygląda zazwyczaj jak kakao, jasno-beżowy proszek często zlepiony w niewielkie bryłki. Pali się go na różne sposoby. Ze względu na niewygórowaną cenę oraz efekty, jakie daje, stał się jednym z najpopularniejszych narkotyków na naszym rynku. Zdecydowanie wyparł inne opiaty. Cena hurtowa (w Sofii) to ok. 9-10 tyś. EURO za 1 kg, w Warszawie 13-15 tyś. EURO. Detaliczna - 40-50 zł za 0,25g (tzw. ćwiartkę- porcję konsumpcyjną w przypadku heroiny).
Kodeina (eter metylowy morfiny) - alkaloid opium, otrzymuje się ja głównie poprzez metylowanie morfiny. Jest białym, krystalicznym proszkiem, bez zapachu, o gorzkim smaku, słabo rozpuszcza się w wodzie. Działa dużo słabiej niż morfina, powszechnie stosowana w lekach przeciwbólowych i przeciwkaszlowych. Słabo uzależnia, w niewielkim stopniu wykorzystywana do odurzania się, najczęściej zależność powstaje w związku z nadużywaniem środków przeciwbólowych, szczególnie u osób starszych i z uciążliwymi dolegliwościami. Jeszcze niedawno była dostępna bez recepty w aptekach w postaci fosforanu, łatwo rozpuszczalnego w wodzie. Obecnie czasami używana jako tzw. nośnik, miesza się ją np. z silną substancją pobudzającą, celem "zbicia" jej działania. Rola kodeiny na rynku narkotykowym jest marginalna.
Polska heroina (kompot) - otrzymuje się ją poprzez chemiczną obróbkę słomy makowej, a konkretnie wywaru tzw. makiwary (czyli "zupy" ze słomy). Wszystko to odbywa się w warunkach domowych i bardzo prymitywną metodą. Używa się do jej produkcji (w zależności od metody) m.in.: amoniaku, rozpuszczalnika, octu, "kationitu" (specjalna żywica) i bezwodnika kwasu octowego. Charakterystyczną oznaką tej technologii jest niewyobrażalny wprost smród, jaki towarzyszy otrzymywaniu tego narkotyku. To on zazwyczaj zdradza fakt i miejsce produkcji, w wyniku której otrzymujemy zazwyczaj zmętniałą zawiesinę w skład, której wchodzą: alkaloidy, białka, tłuszcze roślinne (razem ok. 1200 związków chemicznych) oraz materiał roślinny skażony bakteriologicznie. Stężenie poszczególnych składników wynosi: morfiny od 2 do 45 g/l, heroiny od 0,2 do 2 g/l, kodeiny od 0,02 do 4,4 g/l. "Kompot" to lekko oleista ciecz w kolorze od słomkowego do brunatno - czarnego. W wyniku acetylacji zawartej tam morfiny otrzymuje się pewną ilość heroiny. Jest ona jednak w tym środowisku nietrwała i w temperaturze pokojowej oraz pod wpływem świata ulega szybkiemu rozkładowi do postaci morfiny i kodeiny. Dlatego często przechowywana jest w naczyniach nie przepuszczających świata (np. buteleczki z brązowego szkła po syropach) i w chłodnym miejscu, zazwyczaj w lodówce. Jest to narkotyk niezwykle silny i wyjątkowo toksyczny. To nasz rodzimy wytwór, pierwszy tzw. "odpał" miał prawdopodobnie miejsce w 1971 r. w Gdańsku w środowisku ówczesnych studentów. Oprócz naszego kraju technologia jego produkcji znana jest jeszcze w byłych republikach radzieckich, przede wszystkim na Ukrainie, Białorusi i Rosji. Przyjmuje się go dożylnie w (ilości 1 - 10 ml), bardzo rzadko doustnie - ma wtenczas gorzkawy, lekko słony smak. Odurzanie się "polską heroiną". stwarza niebezpieczeństwo przedawkowania, bowiem nie sposób ustalić stężenia substancji psychoaktywnych i toksycznych. Już pierwsze jego zażycie może spowodować uzależnienie jak również doprowadzić do zgonu. W latach 70 i 80-tych narkotyk ten niepodzielnie "panował" na polskim rynku. Nawet pojęcie "bajzel". (czyli swoistego rynku narkotykowego) związane jest z tym środkiem i okresem czasu. Dostępność niezbędnych substancji i łatwość produkcji stworzyło sytuację, że praktycznie każde pomieszczenie - gdzie był dostęp do wody i energii elektrycznej - mogło zostać przerobione na nielegalne laboratorium produkujące "polską heroinę". Obecnie mija moda na ten rodzaj narkotyku, przyczyną jest przede wszystkim dostęp do czystszych postaci heroiny i fatalna opinia, jaką posiada "kompot", nawet wśród narkomanów. Niemniej jednak nadal wiele osób chętnie po niego sięga.
Metadon (pochodna difenylopropylaminy) - najprostszy chemicznie opoidowy lek przeciwbólowy, o działaniu podobnym ale słabszym niż morfina. Wynaleziony został w 1937 r. w laboratorium firmy IG Farben. Efekt przeciwbólowy utrzymuje się ok. 4-8 godzin. Stosowany w medycynie jako lek usypiający oraz przeciwbólowy przy chronicznych bólach. Wykorzystywany w programach leczenia zespołu abstynencji u osób uzależnionych od opoidów - głównie heroiny. Najczęściej dostępny jest w postaci chlorowodorku, sprzedawany w formie syropu, zażywany doustnie. Chętnie kupowany na nielegalnym rynku z racji swoich właściwości, przede wszystkim przez "opiatowców".
Opiaty stosowane jako substancje odurzające są niezwykle niebezpieczne, bardzo szybko i silnie uzależniają psychofizycznie. Przejawiają dużą tolerancję. Często już po kilkakrotnym "wzięciu" niewielkich dawek okazuje się, że zerwanie z nałogiem jest niemożliwe i tylko niezwykle długie i wymagające olbrzymiej siły woli leczenie i terapia mogą uwolnić daną osobę z uścisku uzależnienia. Tym bardziej, że w pierwszym okresie zażywania najczęściej odczuwa się prawie tylko pozytywne skutki działania narkotyku tzn. zniesienie wszelkiego bólu, złagodzenie napięcia wewnętrznego, odprężenie psychiczne, stany euforyczne. Konsekwencje pojawiają się później i są zazwyczaj tragiczne, należy pamiętać, że opiaty powodują ok. 50% zgonów, które są wynikiem przedawkowania. Osoba uzależniona zazwyczaj nie przeżyje 8 lat od pierwszego zażycia. A bywa, że tragicznie kończy się już ten "pierwszy raz". Człowiek szybko staje się wrakiem, popełni każdą niegodziwość, jego potrzeby sprowadzają się tylko do jednego - kolejnej porcji narkotyku. Brak higieny i dbałości o wygląd zewnętrzny skutkuje porażającym widokiem. To właśnie historyczne uwarunkowania - morfinizm, opanowanie produkcji "polskiej heroiny", spowodowały, że w społeczeństwie utrwalił się obraz narkomana "opiatowca".
Działania i objawy - w trakcie zażywania substancji z grupy opiatów:
- krótkotrwałe (przy przeciętnej dawce): odprężenie, złagodzenie bólów i stanów lękowych, euforia, osłabienie koncentracji, halucynacje, zwężenie źrenic, znużenie, świąd, nudności, osłabienie tętna i zwolnienie oddechu;
- długotrwałe skutki nadużywania: apatia, impotencja, ubytek masy ciała, bezsenność, zmiana odczuwania bólu, problemy z wydalaniem stolca (kamienica kałowa), obniżenie odporności organizmu na wszelkiego rodzaju infekcje, gwałtowne pogorszenie stanu uzębienia.
Skutki przedawkowania: powolny, płytki, zanikający oddech, konwulsje, zamroczenie, brak reakcji na bodźce zewnętrzne, głęboki sen, bezwład, śmierć.
Zespół abstynencyjny: wodniste oczy, wysięk z nosa, ziewanie, utrata łaknienia, drażliwość, panika, dreszcze, poty, skurcze, wymioty, utrata koncentracji, pobudzenie i niekontrolowane odruchy.
Pęcherzyki pozakomórkowe jako mediatorzy komunikacji neuron-glia
W układzie nerwowym komórki gleju utrzymują homeostazę, syntetyzują mielinę, zapewniają wsparcie metaboliczne i uczestniczą w obronie immunologicznej. Komunikacja między glejem a neuronami jest niezbędna do synchronizacji tych różnorodnych funkcji z aktywnością mózgu. Gromadzi się dowody na to, że wydzielane pęcherzyki pozakomórkowe (EV), takie jak egzosomy i zrzucanie mikrovesicles, są kluczowymi graczami w sygnalizacji międzykomórkowej. Komórki układu nerwowego wydzielają evy, które potencjalnie przenoszą ładunek białka i RNA z jednej komórki do drugiej. Po dostarczeniu ładunek ma możliwość modyfikowania fenotypu komórek docelowych. Tutaj, możemy dokonać przeglądu ostatnich postępów w zrozumieniu roli wydzielania EV przez astrocyty, mikrogleju, i oligodendrocytes w ośrodkowym układzie nerwowym. Obecne prace wykazały, że oligodendrocyty transferu egzosomów do neuronów w wyniku neuroprzekaźnika sygnalizacji sugerując, że te pęcherzyki mogą pośredniczyć glejowe wsparcie neuronów.
Wprowadzenie
Komórki Glejają się w funkcji ośrodkowego układu nerwowego (OUN), rozwoju i konserwacji, które wymagają intensywnej komunikacji komórek i komórek między glejem a neuronami. Komunikacja międzykomórkowa może być pośredniczona poprzez bezpośredni kontakt komórki z komórkami lub działanie parakryny wydzielanych cząsteczek. W ciągu ostatnich kilku lat, nowy sposób interakcji opierając się na wymianie pęcherzyków pozakomórkowych (EV) między komórkami stało się oczywiste. Różne typy komórek uwalniają evy różnego pochodzenia do swojego środowiska, które mają potencjał, aby przenieść zbiór biocząsteczek między komórkami lokalnie lub na dłuższych dystansach (Thery, 2011; Raposo i Stoorvogel, 2013). Glej i neurony wydzielają evy, a najnowsza literatura implikuje, że komunikacja międzykomórkowa przez EV ma wszechstronny wpływ funkcjonalny w OUN (Chivet et al., 2012; Frühbeis et al., 2012; Prada i wsp., 2013; Sharma i in., 2013).
Pęcherzyki pozakomórkowe obejmują zrzucanie mikrobędłości (MV), egzosomów i apoptotycznych ciał, które różnią się wielkością, ładunkiem, składem membran i pochodzeniem. Apoptotyczne ciała są uwalniane podczas apoptozy, podczas gdy inne rodzaje pęcherzyków pochodzą ze zdrowych komórek (Cocucci et al., 2009; Thery i in., 2009). Mieszanina ev jest wykrywalna praktycznie we wszystkich płynach ustrojowych i do tej pory trudno jest wyraźnie rozróżniać różne typy, ponieważ niektóre kryteria klasyfikacji nakładają się na siebie(Gould i Raposo, 2013). Podczas gdy MVs bezpośrednio szczypać od błony plazmowej i są niejednorodne wielkości (do 1000 nm średnicy), egzosomy pochodzą z układu endosmalnego i wykazują regularny kształt (50-100 nm średnicy). Egzosomy odpowiadają pęcherzykom wewnątrzlumnalnym ciał wielonapędowych (MVB), stąd ich wytwarzanie polega na sortowaniu na poziomie endosomalnej membrany ograniczającej zapośrednicję ESRT (endosomal sortowania kompleksu wymaganego do transportu) maszyn (Simons i Raposo, 2009; Baietti et al., 2012) lub jest wspomagany przez ceramid sfingolipidowy i tetraspanin (Trajkovic et al., 2008; Buschow i wsp., 2009). Fuzja MVBs z błoną plazmową uwalnia egzosomy i jest kontrolowana przez Rab GTPases, takie jak Rab27 w komórkach nabłonkowych i Rab35 w oligodendrocytach (Hsu et al., 2010; Ostrowski i wsp., 2010). Egzosomy przenoszą charakterystyczne lipidy, gatunki RNA, białka związane z biogenezą (Tsg101 i Alix są klasycznymi markerami), tetraspaninami, integrynami, białkami szoku cieplnego i składnikami specyficznymi dla typu komórkowego. Z drugiej strony wykluczają białka innych przedziałów wewnątrzkomórkowych, takich jak siatka endoplazmatyczna i mitochondria (Kalra et al., 2012; Raposo i Stoorvogel, 2013). Mniej wiadomo o specyficznym składzie i biogenezie MVs. Co ciekawe, maszyny molekularne do wytwarzania MV mogą wymagać czynników związanych również z wytwarzaniem egzosomów (Nabhan et al., 2012).
Przegląd ten podsumowuje charakterystyczne właściwości i funkcje EV podkreślając glejowe EV w OUN, a w szczególności rolę egzosomów oligodendroglial w komunikacji neuron-glia.
Funkcje biologiczne ev
Od czasu ich odkrycia, kilka funkcji fizjologicznych i patologicznych zostały przypisane do EV. Reticulocyty wykorzystują uwalnianie egzosomów, aby wyeliminować przestarzałe błony wewnętrzne podczas dojrzewania komórek (Harding et al., 2013). Ponadto RNA są transportowane przez EV z komórki do komórki i mogą modulować ekspresję genów w komórce biorcy. Po przeniesieniu mRNA przekłada się na nowy zestaw białek w komórce docelowej, a miRNA hamują ekspresję białek rezydentnych (Valadi et al., 2007; Skog i wsp., 2008; Zhang i wsp., 2010). W układzie odpornościowym komórki prezentujące antygen (APC) wydzielają egzosomy zawierające kompleksy peptydowe MHC, które mogą aktywować limfocyty T, sugerując rolę egzosomów w adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej. Z drugiej strony egzosomy nowotworowe mogą wywoływać odpowiedzi przeciwnowotworowe, ale są również w stanie ułatwić rozwój guza poprzez hamowanie odpowiedzi immunologicznej, stymulowanie wzrostu guza, inwazja, angiogenezy i przerzutów (Bobrie et al., 2011; Luga et al., 2012; Peinado i wsp., 2012).
Egzosomy również zostały zaangażowane w wydzielanie morfogenów, a tym samym może pośredniczyć ewolucyjne zachowane procesy rozwojowe. Egzosomy pochodzące z komórek ludzkich i drosofilskich przenoszą Wnt w połączeniu z receptorem ładunkowym Evi/Wls (Evenness Interrupted/Wntless) na powierzchni i indukują sygnalizację Wnt w komórkach docelowych (Gross et al., 2012; Gross i Boutros, 2013). Na drosophila larwalne połączenie nerwowo-mięśniowe przedsyneptyczne uwalnianie egzosomów zawierających Evi / Wls jest wymagane do transmisji Wnt do post-synapsy (Korkut et al., 2009; Koles et al., 2012). Ponadto synaptotagmin 4 (Syt4) jest przenoszony przez egzosomy z terminali presynaptycznych do mięśni postsynaptycznych z kolei umożliwiając retrograde sygnalizacji Syt4 i wzrostu synaptycznego (Korkut et al., 2013).
W układzie nerwowym ssaków neurony korowe uwalniają egzosomy z przedziałów somatodendritycznych. Synaptyczna aktywność glutamatergic pośredniczy wzrost postsynaptycznego poziomu wapnia wyzwalającego wydzielanie egzosomów. Ponieważ egzosomy neuronów przenoszą podjednostki receptora AMPA, mogą odgrywać rolę w plastyczności synaptycznej, regulując liczbę receptorów AMPA w błonie postsynaptycznej (Lachenal et al., 2011; Chivet et al., 2013). Egzosomy mogą być zatem zaangażowane w transsynatyczną komunikację u kręgowców i bezkręgowców. Międzykomórkowy transfer egzosomów może być istotny dla patologii w kilku chorobach neurodegeneracyjnych, ponieważ białka patogenne, takie jak priony, peptyd β-amyloidu, dysmutaza ponadtlenkowa, α-synukleiny i tau są uwalniane z komórek we współpracy z EV (Bellingham et al., 2012; Schneider i Simons, 2012). Zakłada się, że pęcherzyki te rozprzestrzeniają patogenne białka w całej tkance. Ponadto, EV pochodzące z komórek glejaka carry akgenic EGFRvIII, RNA, i czynników angiogennych. Promują transformację komórek i modulują środowisko nowotworowe w celu poprawy wzrostu guza (Al-Nedawi et al., 2008; Skog i in., 2008).
Pojazdy elektryczne pochodzące z mikrogleju
Mikroglej, makrofagi rezydenta mózgu, utrzymać homeostazę tkanki, zapewnić pierwszą linię obrony podczas infekcji i uszkodzenia mózgu, i promować naprawy tkanek. W warunkach patologicznych spoczynkowe mikroglej polaryzują się w kierunku fenotypu M1 (prozapalnego) lub M2 (proregeneracyjnego) w dużej mierze zdefiniowanego przez profil wydzielanych cytokin (Hanisch i Kettenmann, 2007; Saijo i Glass, 2011). Mikroglejowe kubki o nieregularnym kształcie i rozmiarze (0,1–1 μm) z błony plazmowej charakteryzującej się wysokim poziomem zewnętrzną fosfatydyloseryny. Po stymulacji ATP P2X7 receptory, reaktywne mV uwalniające mikroglej przenoszącyno prozapalne interleukiny-1β (IL-1β), enzym IL-1β-przetwarzania caspase-1, i P2X7 (Bianco i in., 2005). Początkujący z MVs jest ułatwiony przez eksternalizację kwasu sphingomyelinase, który indukuje skrzywienie błony poprzez lokalnie zwiększenie poziomu ceramidu w zewnętrznej ulotce błony plazmowej (Bianco et al., 2009). Autorzy sugerują, że kiedy IL-1β i P2X7 zawierające pojazdy do obszarów tkanek o wysokim zewnętrznym poziomie ATP, P2X związanych z MV7 receptory stają się aktywowane, a następnie przetwarzanie IL-1β i uwalnianie z POJAZDÓW. Szlak ten może wywoływać i rozprzestrzeniać reakcje zapalne w całym mózgu (Prada et al., 2013).
Mikroglejowe MV mogą przesyłać sygnały zapalne do mikrogleju biorcy, które następnie upregulat cząsteczki współstymulujące CD86 i wyrazić prozapalne geny, takie jak IL-1β, IL-6, inducible syntazy tlenku azotu i cyklooksygenazy-2 (Verderio et al., 2012). MV pochodzące ze wszystkich głównych typów komórek nerwowych, a w szczególności MV niosących markery szpikowe są wykrywalne u gryzonia i ludzkiego csf w normalnych warunkach. W stanie zapalnym mózgu, w przypadkach stwardnienia rozsianego u ludzi i eksperymentalnego autoimmunologicznego zapalenia mózgu i rdzenia (EAE) u myszy, ilość MV wzrasta dramatycznie w zależności od nasilenia choroby i stopnia aktywacji mikrogleju. Wstrzyknięcie MV do mózgu myszy z subklicznym EAE rekrutuje komórki zapalne do miejsca wstrzyknięcia. Jednak myszy z niedoborem kwasu, które są upośledzone w produkcji MV, są w dużej mierze chronione przed EAE. Intrygująco, FTY720, doustny lek do leczenia stwardnienia rozsianego, zmniejsza ilość mikroglejowych MV w CSF myszy EAE. Mikroglejowe MVs wydają się zatem wymuszać stan zapalny w chorobach neurozapalnych, takich jak stwardnienie rozsiane. Mogą one stanowić obiecujące markery diagnostyczne, a nawet cele terapeutyczne zapalenia mózgu (Colombo et al., 2012).
Intrygująco, mikrogleju pochodne MV mogą wchodzić w interakcje z neuronami i stymulować spontaniczne i wywołane pobudzające transmisji in vitro i po wstrzyknięciu in vivo. Neurony hipokampa narażone na mVs wykazują wzrost miniaturowego pobudzenia postsynaptycznego prądu (mEPSC) częstotliwość bez zmian amplitudy mEPSC. MVs wpływają na miejsce przedsynaptyczne synapsy pobudzającej poprzez zwiększenie prawdopodobieństwa uwalniania pęcherzyków synaptycznych poprzez indukcję syntezy ceramidu i sfingozyny. Tak więc, mikroglejowe MVs wydają się modulować aktywność synaptyczną i zwiększyć neurotransmisji (Antonucci et al., 2012; Turola i wsp., 2012).
Oprócz MV, egzosomy uwalniające mikroglej o zawartości białka analogicznego do egzosomów pochodzących z komórek B i dendritycznych (Potolicchio et al., 2005). Na przykład MHC klasy II jest pakowany do egzosomów, a jej ilość wzrasta po stymulacji interferonem γ. Jednak, czy jest to pomocne w prezentacji antygenu i odporności mózgu jest otwarty. Ponadto egzosomy mikroglejowe obejmują aminopeptidazę N (CD13), która rozszczepia enkefaliny wiążące receptory opioidowe. Przenoszą również enzymy do glikolizy beztlenowej i transportera monokarboksylanu 1 (MCT1), potencjalnie dostarczając substraty energii do komórek docelowych, oraz enzym rozkładający insulinę (IDE), który może również degradować peptyd Aβ (Tamboli et al., 2010). Zasugerowano, że uwalnianie egzosomów mikroglejowych nie występuje konstytucyjnie i jest wywołane przez Wnt3a, który z kolei staje się zawarty w tych pęcherzykach (Hooper et al., 2012).
Pojazdy elektryczne pochodzące z astrocytów
Astrocyty to wielofunkcyjne komórki interaktywne. Są one częścią bariery krew-mózg (BBB), kontrolować pozakomórkową równowagę jonów, zapewnić wsparcie troficzne, i uczestniczyć w procesach naprawy i blizny po urazie OUN. Podobnie jak mikroglej, MV rzuca z astrocytów jest wywoływana przez ATP wywołane aktywacji P2X7 receptory i późniejsze działanie kwasu sphingomyelinase (Bianco et al., 2009). Co więcej, gwiaździmy uwalniają pęcherzyki z powierzchni komórki, które mogą mieć rozmiar do 8 μm i przenoszą nienaruszone mitochondria, a kropelki lipidów (Falchi et al., 2013). Pojazdy elektryczne pochodzące z astrocytów są niejednorodne w swoim składzie i zostały przypisane do korzystnych i patologicznych funkcji. MVs i egzosomów z proponowanych funkcji fizjologicznych nosić Hsp /Hsc70 i synapsyny I zamieszany w neuroprotection (Taylor et al., 2007; Wang et al., 2011), czynniki modulujące angiogenezę, takie jak FGF-2, VEGF, endostatyna i PEDF (Proia et al., 2008; Hajrasouliha et al., 2013), macierzy metalo-proteinazy pośredniczy w proteolizie macierzy zewnątrzkomórkowej (Sbai et al., 2010) i nukleozydowe trifosforan difosforoskopy (NTDPases; Ceruti i in., 2011). Należy jednak ustalić dokładne działanie tych pojazdów na poziomie komórek docelowych.
Astrocytów pochodzących EV zostały zaangażowane w rozmnażanie białek chorobotwórczych w zaburzeniach neurodegeneracyjnych. Astrocyty wyrażające zmutowany SOD1 (dysmutaza miedziowo-cynkowa) wydzielają zwiększone ilości egzosomów, które przenoszą zmutowany SOD1. Pęcherzyki te mogą przenosić zmutowane SOD1 do hodowanych neuronów i wywoływać śmierć neuronów ruchowych, co sugeruje rolę EV w patogenezie stwardnienia zanikowego bocznego (ALS; Basso i in., 2013). Ponadto ekspozycja peptydu amyloidu na astrocyty powoduje uwalnianie egzosomów proapoptotycznych, które zawierają ceramid i PAR4 (odpowiedź apoptozy prostaty 4). Egzosomy te są podejmowane przez astrocyty i promować ich apoptozy sugerując, że egzosom-pośredniczy śmierć astrocytów może przyczynić się do neurodegeneracji w chorobie Alzheimera (Wang et al., 2012). Zaleca się, aby transfer miRNA z astrocytów do neuronów pośredniczył w egzosku w zaburzeniach neurologicznych związanych z HIV (Hu et al., 2012). Leczenie hodowane astrocyty z patogennych HIV Tat (trans-aktywator transkrypcji) białka i morfiny wyzwala shuttling miR-29b przez egzosomy do komórek neuronalnych, co powoduje zmniejszenie ekspresji PDGF-B i żywotność neuronów.
Egzosomy pochodzące z Oligodendrocytów i ich rola w komunikacji Axon-Glia
Oligodendrocyty wytwarzają pochwę macierzy ułatwiającą przewodnictwo impulsowe. Oligodendrocyty i aksony ogłębomowe stanowią wyrafinowaną jednostkę funkcjonalną opartą na ciągłej wzajemnej interakcji (Nave, 2010). W związku z tym utrzymanie integralności aksonów zależy od wsparcia ze strony oligodendrocytów. Ostatnie prace sugerują, że ta troficzna funkcja oligodendrocytów może odnosić się do przenoszenia egzosomów z oligodendrocytów do neuronów (Frühbeis et al., 2013; Lewis, 2013), oprócz dostaw substratów glikolitycznych, takich jak mleczan (Fünfschilling et al., 2012; Lee i in., 2012). Oligodendrocyty uwalniają egzosomy, które zawierają prawdziwe białka mielilinowe, takie jak PLP, CNP, MAG i MOG, a także zależne od NAD deacetylazy sirtuin-2, enzymy glikolityczne i typowe białka związane z egzosomem, takie jak tetraspanyny i białka szokowe (Krämer-Albers et al., 2007).
Egzosomy pochodzące z oligodendrocytów są internalizowane przez podzbiór ujemnej mikrogleju MHC klasy II poprzez makropinocytozę, a następnie ulegają degradacji bez wywoływania jakiejkolwiek odpowiedzi (Fitzner et al., 2011). Ponadto zasugerowano, aby negatywnie regulować syntezę mieliny w sposób autokryny (Bakhti et al., 2010). Jednak w włóknach mielinowych in situ,PLP-dodatnie MVB i ich profile fuzji zaobserwowano w najgłębszym niezgębowanym opakowaniu pochwa mielinowego (Rysunek 1A),co oznacza, że egzosomy są uwalniane do przestrzeni okołoosaksonowej i zaangażowane w interakcję akson-glia (Frühbeis et al., 2013). Rzeczywiście, wydzielanie egzosomów z oligodendrocytów jest regulowane przez sygnalizację neuroprzekaźnika. Aktywne neurony uwalniają glutaminian, który prowokuje Ca2+ poprzez oligodendroglial jonotropowe receptory glutaminianu, głównie podtyp NMDA. Powoduje to zwiększenie cytozolowego Ca2+ i wyzwala wydzielanie egzosomów. Z kolei neurony internalizują egzosomy pochodzące z oligodendrocytu za pomocą clathrin i endocytozy zależnej od dynaminy zarówno w przedziałach somatodendritycznych, jak i aksonalnych (Rysunek 1B). Wychwyt wydaje się selektywny, ponieważ astrocyty i oligodendrocyty internalizują te egzosomy w niewielkim stopniu. Po internalizacji ładunek egzosomów oligodendroglialnych może być funkcjonalny w neuronie docelowym. Ektopically wyrażone enzymu Cre-recombinase jest pakowany do egzosomów i aktywuje reporter w neuronie biorcy in vitro i, co ważne, również po wstrzyknięciu egzosomów cre-łożyska do mózgu myszy. Co więcej, egzosomy oligodendroglial poprawiają aktywność metaboliczną hodowane neurony pod wpływem stresu komórkowego. W skrócie, sugeruje to model, w którym aktywne neurony sygnalizują oligodendrocyty i wymagają dostarczenia biocząsteczek wspomagające za pośrednictwem egzosomów (Rysunek 2). Oligodendrocyty mogą następnie wykorzystywać te pęcherzyki do lokalnego przenoszenia metabolitów, białek ochronnych, enzymów glikolitycznych, mRNA i miRNA do aksonów, które mogą utrzymać integralność aksonów (Frühbeis et al., 2013). W obwodowym układzie nerwowym dowody wskazują, że komórki omienne Schwanna wahadłowo podtrzymujące ładunek do aksonów za pomocą pęcherzyków oznacza ułatwienie regeneracji aksonów po urazie (Lopez-Verrilli i Court, 2012).